Nawigacja
Historia Żydów w Turnovie
- 1527 pierwsza wzmianka o żydowskich mieszkańcach w Turnovie: w księgach miejskich pojawia się imię kapelusznika Mojżesza i jego zięcia Jakuba.
- Koniec XVI - początek XVII wieku: żydowscy mieszkańcy opuszczają Turnov po wypędzeniu Żydów z królestwa czeskiego przez Ferdynanda I.
- 1623 Albrecht von Wallenstein (Albrecht z Valdštejna) zaprasza do Turnova nowych żydowskich osadników.
- 1625 Żydzikupują ziemię pod cmentarz, który znajduje się w tym samym miejscu do dnia dzisiejszego (ulica Sobotecká).
- 1627 żydowscy mieszkańcy budują synagogę, na miejscu apteki (obecnie na ulicy Antonína Dvořáka).
- 1643 Synagoga spłonęła w czasie pożaru spowodowanego nieumyślnie przez szwedzkich żołnierzy.
- 1647 Żydzi budują nową synagogę, a obok niej żydowską szkołę, obecnie przy ulicy Krajířové (w innym miejscu niż dzisiejsza synagoga). Powstaje dzielnica żydowska, następnie getto, na brzegu odnogi rzeki Izery (tzw. Mała Izera), pomiędzy ulicami Krajířova, Palackého i Trávnice.
- 1707 Synagoga i szkoła żydowska spłonęły w czasie wielkiego turnowskiego pożaru. W pożarze tym spłonął również mieszczański dom, na którego miejscu została wybudowana nowa, już kamienna synagoga. Teren pod budowę wykupili żydowscy mieszkańcy Turnova.
- 1719 Ukończona synagoga zostaje zapisana do ksiąg wieczystych.
- 1905 W synagodze przeprowadzono rekonstrukcję: zostaje zelektryfikowana, bima (ambona), znajdująca się w środku męskiej kaplicy, zostaje zburzona, synagogalne fotele, z braku miejsc, zostały zastąpione ławkami.
- 1938 Poukładzie monachijskim i zagarnięciu pogranicza, do Turnova przesiedliło się z terenów tzw. Sudet około 450 żydowskich uciekinierów, szczególnie z Liberca i Jablonce nad Nisou.
- 1941 Na rozkazprotektora R.Heydricha zostały zamknięte wszystkie synagogi na terenie Protektoratu Czech i Moraw. Wszystkie przedmioty z synagog zwożono do Muzeum Żydowskiego w Pradze.
- 1943 W styczniu 1943 r. wszyscy Żydzi mieszkający w Turnovie zostali deportowani przez Mladou Boleslav do Terezína. 20 stycznia 1943 r. byli transportem Cq przewiezieni z Terezína do Auschwitz, gdzie większość z nich została zamordowana.
- 1945 Po wojnie z całej turnovskiej społeczności żydowskiej do Turnova wróciło około 19 Żydów.
- 1961 Społeczność żydowska (w formie okręgu synagogalnego) w Turnovie przestała istnieć.
- 1964 Władze komunistyczne sprzedają za granicę 1 500 zwojów Tory z czeskich i morawskich synagog, zdeponowanych w państwowym Muzeum Żydowskim w Pradze. Między nimi były i zwoje turnovskiej Tory. Dzisiaj używa je kongregacja reformatorska Temple Adath Israel, Lexington, Kentucky, USA.
- 1988 rozpoczęto budowę estakady nad cmentarzem żydowskim przy ulicy Sobotecká
- 1997 Staraniem miasta Turnov synagoga została uznana za zabytek kultury i rozpoczęto rozmowy z właścicielem o jej odkupieniu
- 2003 Synagoga staje się własnością miasta Turnov.
- 2005 Miasto Turnov występuje z wnioskiem o wsparcie finansowe na odbudowę synagogi z funduszy Unii Europejskiej
- 2006 Rekonstrukcja synagogijest wspierana przez grant z Norwegii, za pośrednictwem Norweskiego Mechanizmu Finansowego
- 2007 Trwa rekonstrukcja synagogi
- Listopad 2008 Uroczyste otwarcie synagogi.
- Kwiecień 2009 - październik 2009 Pierwszy sezon turystyczny w synagodze Turnov
- 12 września 2009 Po prawie sześćdziesięciu latach odbywa się w synagodze nabożeństwo, prowadzone w reformowanym obrządku przez rabina Tomáša Kučerę i kantora Michala Foršta.
Wzięli w nim udział również członkowie kongregacji reformowanej Bejt Simcha Praha i Gminy Żydowskiej Liberec.
Wytworzono 21.8.2018 8:50:38 | przeczytano 14861x | hlousekm
Projekt byl spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Nisa - Nysa.
